Wilhelm Lehmbrück, Der Gestürzter, 1915-16

Wilhelm Lehmbrück, Der Gestürtzter, 1915-16, brons, 78 x 240 x 82,5 cm.

Tijdens de derde Sonsbeek-tentoonstelling spant de Duitse beeldhouwer en schilder Wilhelm Lehmbrück (1881-1919) de kroon: maar liefst vijftien van zijn beelden worden getoond. Naast twee kleine vrouwenkopjes van terracotta, die in het Rietveld paviljoen staan, en kunststenen beelden, zijn er voornamelijk bronzen van hem te zien. Drie meer dan levensgrote, bronzen beelden vormen samen een driehoek vlak bij de witte villa. Twee van deze drie beelden, getiteld Sinnende (Bezinning) en Emporsteigender Jüngeling (Omhoogstrevende jongeling) zijn staande figuren. Het derde beeld, Der Gestürzter (De Gevallene), is een mannelijke figuur op handen en knieën.

Kenmerkend voor Lehmbrück’s stijl zijn de slanke lichamen met dunne lichaamsdelen. Het is alsof de figuren zijn uitgerekt. Lehmbrück’s werk wordt gerekend tot het expressionisme en hij wordt gezien als een van de belangrijkste Duitse beeldhouwers van de twintigste eeuw. Zoals veel andere beeldhouwers woont ook hij op jonge leeftijd enkele jaren in Parijs, waar hij geïnspireerd wordt door Auguste Rodin en Aristide Maillol. Door de Eerste Wereldoorlog wordt hij gedwongen om in 1914 terug te keren naar Berlijn.[1]

Wilhelm Lehmbrück’s
Der Gestürzter (1915-1916) stelt waarschijnlijk een anonieme, gewonde soldaat op een slagveld voor. Al kruipend, zonder nog in staat te zijn om het hoofd op te richten, wekt hij de suggestie stervende te zijn. Hiermee herinnert het beeld aan het gruwelijkste en meest angstige moment uit het leven van de vele soldaten die uiteindelijk zouden sneuvelen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Tijdens deze oorlog ziet Lehmbrück dagelijks zwaargewonde soldaten, die hij uit de treinen, afkomstig uit het oorlogsgebied, moet dragen.[2] Het verzorgen van gewonde soldaten zou hem psychisch gebroken hebben volgens de Duitse curator Hans-Dieter Mück.[3] In 2014 verschijnt Mück’s omvangrijke biografie van Lehmbrück, waarin hij stelt dat Der Gestürzter een zelfportret is.[4] Het beeld zou dan niet een soldaat voorstellen die het menselijk lijden tijdens de Eerste Wereldoorlog symboliseert, maar de beeldhouwer zelf die gebukt gaat onder het oorlogsleed waar hij mee geconfronteerd wordt. Der Gestürzter is hoe dan ook een van Lehmbrück’s aangrijpendste beelden –  en misschien ook van Sonsbeek ’55.

[1] Zie http://www.lehmbruckmuseum.de/?page_id=871
[2] Lehmbruck laat zich inschrijven als reservist, maar hij blijkt niet geschikt te zijn om aan het front te vechten. Zie: D. Schubert, Die Kunste Lehmbrucks, Werner/Dresden1990, p. 210.
[3] Zie:  http://www.tlz.de/web/zgt/kultur/detail/-/specific/Lehmbruck-Biograf-Der-Gestuerzte-ist-ein-Selbstportraet-1288355799
[4] Ibidem.

nl_NLDutch