Oscar Murillo, SB´21

Oscar Murillo, Human Resources, 2021 & disrupted frequencies 2013-2021

De grootschalige installatie van Oscar Murillo in de gotische Sint-Eusebius kerk bestaat uit monumentale sierramen, een videowerk en de steenachtige mais- en kleisculpturen die veelvuldig voorkomen in de installaties van de kunstenaar.

De imposante, fijn bewerkte ramen zijn ‘Shabaka’ – gemaakt door Azerbeidzjaanse ambachtslieden volgens traditionele methoden waarbij hout en glas-in-lood zijn verwerkt om ingewikkelde geometrische patronen te creëren. Tijdens een bezoek in 2015 was Murillo getuige van de Shabaka-praktijk van het post-Sovjetland en het verval van voorheen bloeiende industriële gebieden. Deze reeks ramen die in opdracht van de kunstenaar zijn gemaakt, bevat afgedankt verroest metaal in plaats van decoratief glas, en verweeft de geschiedenis van arbeid in ramen die mooi, maar ook ondoorzichtig zijn.

Nu de ramen naar een Europese kerk zijn overgebracht, weg van hun traditionele locaties in islamitische moskeeën en paleizen, zet het werk de praktijk van Murillo voort om site-specifieke installaties te creëren die onderzoeken hoe machtsstructuren onderdeel worden van architectonische ruimtes. In de zomer van 2020 werkte hij samen met de kerk in zijn geboorteplaats La Paila, Colombia, en richtte een voedseldistributiecentrum op om inwoners te helpen die getroffen werden door de coronapandemie. Later organiseerde hij een tentoonstelling voor de gemeenschap, met schilderijen die hij in quarantaine maakte. Murillo’s complexe relatie met ruimtes die naar religie en industrie verwijzen, wordt ingegeven door zijn besef dat de kerk en de fabriek de twee pijlers zijn van de gemeenschap in La Paila; ze voorzien in essentiële behoeften, terwijl de vicieuze cirkel waarin het merendeel van de bevolking werkt, consumeert en een leven met ontberingen leidt, in stand wordt gehouden.

De stapel maïs- en kleisculpturen sluit ook aan bij thema’s van arbeid en voedsel, aangezien maïs een belangrijke bron van voedsel is dat in veel regio’s wordt verbouwd. De steenachtige objecten die door de kunstenaar en zijn familieleden op verschillende locaties zijn gemaakt, verwijzen naar arbeid en levensonderhoud, en impliceren het methodisch proces van het malen van maïs, het vormgeven en bakken. Murillo’s studio deed het afgelopen jaar ook dienst als voedseldistributiecentrum en voegde zo een nieuwe dimensie toe aan de centrale plek van voedsel in zijn werk.

De video brengt ons in La Paila: buren en muzikanten komen samen om muziek te spelen en delen eten met elkaar; de dwalende opname van de camera creëert het gevoel van een vlieg op de muur, intiem en gedissocieerd terwijl de lichamen van de mensen worden gereduceerd tot een kakofonie van bewegende vormen. De meanderende camera focust op fragmenten zoals het union jack-embleem op de pet van een zanger. Als contrast met de muziek herinnert dit detail ons aan Murillo’s constante interesse in de kruising van culturen.

disrupted frequencies is een recente serie werk van Oscar Murillo dat voortbouwt op Frequencies, het langlopende samenwerkingsproject van de kunstenaar met schoolkinderen van over de hele wereld.

Geïnitieerd in 2013 met politicoloog Clara Dublanc en leden van Murillo’s familie, gaat Frequencies wereldwijd langs scholen om stukken onbewerkt canvas op tafels in klaslokalen te installeren en nodigt hij leerlingen uit om er vrij op te tekenen en schrijven. De doeken, met opzettelijke en toevallige sporen, worden verzameld na ongeveer 6 maanden van ‘sedimentatie’ in de klas. In de afgelopen 8 jaar heeft het project meer dan 300 scholen in meer dan 30 landen bezocht, voornamelijk met leerlingen van 10-16 jaar. Het groeiende archief van doeken bevat er nu meer dan 30.000, uit alle hoeken van de wereld, waarbij de non-profit Frequencies Foundation het project uitvoert en het archief beheert.

De aanzet voor Frequencies ontstond deels toevallig toen Murillo als volwassene zijn eigen voormalige school bezocht en de dicht beschilderde houten tafels opmerkte die herinneringen aan de pubertijd opriepen; de wens om los te komen van de normatieve omgeving van het onderwijs en de bevrijding ervan door te tekenen. Murillo identificeerde zich met de studenten en benaderde het project als een samenwerking tussen hem en de vele deelnemers. In deze recente serie schilderijen heeft hij doeken uit het archief hergebruikt en zijn eigen markeringen eraan toegevoegd.

Door stukken canvas aan elkaar te naaien – een kenmerkende techniek van Murillo – heeft de kunstenaar rechtstreeks op een patchwork oppervlak met olieverf gewerkt in verschillende tinten blauw. De werken herinneren aan Murillo’s surge serie, met dichte blauwe vlakken in golfachtige formaties die het oppervlak van de schilderijen overspoelen, met een effect dat Murillo heeft vergeleken met de kracht van ‘vernietiging’ van water.

Deze nieuwe werken zijn, zoals de titel suggereert, een opzettelijke verstoring van de intellectuele intenties van een archief en brengt doeken uit verschillende regio’s samen. De titel van elk afzonderlijk schilderij bevat de namen van de landen waar de doeken vandaan kwamen, waarbij opzettelijk spanning ontstaat tussen objecten uit verschillende geografische, sociale en culturele contexten. Verdere spanning wordt gecreëerd door de tussenkomst van de blauw geschilderde vlakken die voor Murillo tegelijkertijd dienen om te verhullen en te onthullen. Ze herinneren zowel aan de oceaan als aan de lucht en symboliseren datgene wat de geografische ruimte bindt, waardoor zowel verbindingen als ontkoppelingen, of conflicten, tussen territoria mogelijk worden.

Teksten door Anna Pigott